Projectomschrijving
‘EigenWijzen’ is een projectkoor waarin 12 vrouwen in een half jaar toewerken naar een theatrale zangvoorstelling die tenminste drie keer wordt uitgevoerd. We hebben gekozen voor 12 vrouwen, omdat aan elke vrouw een verhaal en een lied wordt gekoppeld en dat samen een goede lengte is voor een voorstelling . Het onderwerp van die voorstelling is de belevingswereld van vrouwen precies, genuanceerd en met diepte neer te zetten. De verhalen van de vrouwen over hun dagelijkse belevenissen vormen de basis voor de verhaallijn van de voorstelling. We gaan het bijzondere in het gewone laten zien, wijze momenten eruit lichten en de belevenissen van deze vrouwen zo voelbaar mogelijk delen met het publiek, door verschillende uitingsvormen te gebruiken.

Doelstellingen
Voor het hele traject van EigenWijzen hebben we de volgende doelstellingen:

* Een diverser, genuanceerder, gevarieerder en complexer beeld van vrouwen en hun belevingswereld geven.

* Deelneemsters emanciperen door hun eigenheid te onderzoeken, te verwoorden en te toetsen met andere vrouwen.

* Deelneemsters in contact brengen met hun creatieve expressie, d.m.z. stemgebruik en bewegingstheater.

* Het publiek vrouwen op een podium laten zien en zichzelf zien uitdrukken. Deze zichtbaarheid draagt bij aan een grotere vanzelfsprekendheid van vrouwen in het publieke domein en kan andere vrouwen inspireren ook zichtbaarder te worden.

* Het creëren van een community en het project een gezicht te geven in Nieuw-west. Zodat het project jaarlijks kan worden herhaald met genoeg animo onder vrouwen in Nieuw-West om mee te doen en buurtbewoners die als nieuwsgierige toeschouwer komen kijken. Hierdoor zou ook meer thematisch kunnen worden gewerkt door bijvoorbeeld in te spelen op wat daar en dan in de community speelt.

* Trachten voorbij het cliché te gaan, en nieuwe voorbeelden of wellicht paradigmas te vinden binnen de vrouwenbelevenis. 

Doelgroep

Er is bewust gekozen alleen met vrouwen te werken. Zowel de deelnemers en de makers.  Zo vergroten we de mogelijkheid dat ALLE vrouwen -ongeachte hun afkomst of levenswandel- mee kunnen doen. Amsterdam Nieuw-West is een stadsdeel dat benadrukt dat ze het grootst aantal nationaliteiten heeft van alle stadsdelen. Daarnaast huist dit stadsdeel bijvoorbeeld ook de meeste ZZP-ers van de stad. Elke buurt in Nieuw-West is anders qua etnische, sociaal-economische en levensbeschouwelijke achtergrond en daarom wordt dit stadsdeel vaak als mozaïek van achtergronden gezien.

In Amsterdam Nieuw-West is Vrouw&Vaart een plek die bekend staat als een plek waar alle vrouwen kunnen komen, iets wat Yinske ook uit eigen ervaring heeft gezien en meegemaakt. Er zijn vrouwen in Amsterdam Nieuw-West die alleen met toestemming van hun man de deur uit mogen. Een plek als Vrouw&Vaart waar alleen vrouwen komen is dan een toegankelijke plek. Er zijn vrouwen in Amsterdam Nieuw-West die zich nergens thuis voelen. Een plek als Vrouw&Vaart waar je gewoon kan binnenlopen en er altijd aanspraak is is dan een prettige plek.
Er zijn vrouwen in Amsterdam Nieuw-West die geen werk hebben, vinden dat ze te weinig scholing hebben en geen toekomstperspectief meer zien. Een plek als Vrouw&Vaart waar je snel een bezigheid in dit vrouwencentrum krijgt is een plek waar je langzaam kan bouwen aan je toekomstbeeld. Er zijn vrouwen in Amsterdam Nieuw-West die graag hun kennis of kunde over willen dragen. Een plek als Vrouw&Vaart waar je zonder veel drempels een cursus kan opzetten voor andere vrouwen is dan een plek waar je je energie en ambitie kwijt kan.  
Omdat Nieuw-West zo divers is en Vrouw&Vaart zo’n breed toegankelijke plek gaan we ook voor een zo divers mogelijke groep vrouwen die deelnemen. Uit ervaring met het koor uit 2013 weet Yinske dat dat goed mogelijk is.

Specfieke en vernieuwende methodes
a) Eigen en zeker op een podium

“Mensen denken vaak niet met opzet in stereotypen, maar hebben simpelweg geen andere of aanvullende informatie. Wij willen de nuancering achter de stereotypes zoeken. We zoeken de ‘EigenWijze’ ” (Yinske Silva)

Een aandachtspunt in deze fase is het ontdekken en benadrukken van de eigenheid van elke deelneemster: wie ben ik? waar sta ik voor? Hoe doe ik de dingen? Wat is mijn karakter? Wat zijn mijn specifieke karaktereigenschappen?
Dit helpt in het vinden en verwoorden van wat ze nou echt denkt en belangrijk vindt. Daarnaast ondersteunt dit het uiteindelijk presenteren van haar verhaal: Hoe meer ze dat als zichzelf doet en niet vanuit een gespeelde rol, hoe makkelijker ze het kan overbrengen en hoe aannemelijker het voor het publiek is. Voor dit aandachtspunt gebruikt Yinske een specifieke methode in presenteren gebaseerd op vertelkunde (zie www.impactpresentatietrainingen.nl): De meest kenmerkende karaktereigenschappen worden gebruikt om personae te maken waarmee je op een podium iets presenteert. Zo’n persona is niet hoe je bent in het dagelijks leven en is geen geacteerde rol; het zit er middenin. Je gebruikt je meest kenmerkende kanten van je persoonlijkheid en leert deze ietwat uitvergroot en ‘opgepoetst’ te gebruiken.
Het is een manier van presenteren die iedereen kan leren en die ervoor zorgt dat mensen authentiek en comfortabel op een podium kunnen staan.

Belangrijk in deze eerste fase zijn het opbouwen van vertrouwen, zowel binnen de groep van deelneemers als tussen de deelneemers en makers. En het uitwisselen onderling: het horen van andere manieren van vrouw zijn, daar begrip voor opbrengen en dit kunnen herkennen en benoemen als ook een manier van vrouw zijn. Dit laatste is ook de kern van wat ze uiteindelijk aan hun publiek tonen:
1) Dit is mijn belevingswereld, manier van vrouw zijn. Dit is mijn eigen wijze van vrouw zijn,
2) die ik laat zien in mijn eigen wijs (lied/gedicht).
3) En als het anders is dan jij denkt kun je mij een eigenwijze noemen,
4) maar heb aandacht, begrip en ruimte voor hoe ik het doe. Ik hang niet (altijd) een opgelegde waarheid aan, maar presenteer mijn eigen wijsheid.

b) Stem en lichaam als universeel middel, om je uit te drukken en staande te houden
“Voor mij is stem ook beweging, en samen met voelen is het allemaal gewoon 1 ding. Dat is een manier van iets van jezelf te laten zien; hoe sta ik erbij?” (Lize Lallkanhai)

We werken met een prachtige creatieve vorm om te emanciperen.
Vanaf het begin zetten we het bekend raken met het eigen lichaam en de eigen stem centraal. Want dat zijn dingen die ieder mens heeft. Iedereen heeft een eigen lichaam en stem maar staat hier niet altijd mee in contact. De stap om de eigen stem en het eigen lichaam te leren kennen is op zichzelf al een hele openbaring en als deze gemaakt is kan ieder hierin haar eigenheid vinden. Om vervolgens die eigenheid te kunnen laten horen, zien en te kunnen gebruiken om je eigen verhaal te vertellen is een enorme bevrijding en verrijking. Dit is een krachtige vorm van emancipatie. Zo leren vrouwen hoe ze zichzelf kunnen zijn en staande houden binnen hun omgeving en in de stad, ten opzichte van anderen.

Dit project ontwikkelt fysieke uitdrukkingsvormen in tegenstelling tot intellectuele manieren om jezelf uitdrukken. Dit verbindt de vrouwen en overstijgt alle culturele of levensbeschouwelijke verschillen. Hierdoor wordt de achtergrond van de deelneemsters grotendeels gelijk getrokken. Zaken als opleiding of sociale achtergrond/klasse spelen een minder grote rol en zullen ook geen drempel vormen om mee te doen.

c) Het gebaar als verdieping
Bijzonder in deze voorstelling is dat elk verhaal of lied een eigen gebaar kan krijgen dat het publiek kan nadoen. Dit gebaar wordt een krachtig symbool waarin het hele genuanceerde verhaal kan worden overgebracht. In 1 beweging kan het publiek het verhaal en wat dat met hen deed terughalen. Het publiek heeft zodoende een andere ervaring in de voorstelling dan alleen luisteren en kijken; door zelf te bewegen wordt het verhaal dichterbij gehaald en kan het sterker raken aan de eigen beleving.

Aanleiding project
In 2013 ben ik op vrijwillige basis een vrouwenkoor begonnen bij Vrouw & Vaart, een vrouwenontwikkelcentrum in Amsterdam Nieuw-West. Veel van de vrouwen die destijds meededen willen nu weer dolgraag zingen.

Dat sprak mij ook aan, maar ik wilde niet weer ‘alleen maar’ een koor doen. Ik wil dit keer een theatrale setting maken, waar vrouwen zich op verschillende wijze kunnen uitdrukken en vooral ook op hun ‘Eigen Wijze’.

Om die reden heb ik de oud-deelnemers gevraagd een keer samen te komen en te vragen waar zij behoeften aan hadden. Op een doordeweekse ochtend kwamen we met z’n achten samen bij Vrouw&Vaart en kon iedereen z’n zegje doen over hoe een toekomstig project eruit kon zien. Unaniem noemden ze dat de verscheidenheid van vrouwen moest blijven. Ook moest het zingen centraal staan. Een deel benadrukte meer de wens om ervaringen onderling te delen, een ander deel voelde de ambitie om op te treden. Ik kwam met het voorstel meer met dans en beweging te doen, wat bijna iedereen aansprak.  We spraken ook over praktische zaken, zoals tijden, frequentie e.d. Maar waar ik simpelweg het meest blij van werd was de motivatie om te zingen en jezelf uit te drukken. Ze wilden allemaal wat kwijt, wat overbrengen. De een wilde eigenlijk wel duidelijk maken dat ze nooit in de kast had gezeten en daarom niet heeft ervaren hoe het is om eruit te komen. Een ander wilde vertellen dat er een leven mogelijk is nadat je je man verlaten hebt, ook al heb je 2 kinderen, geen baan en geen opleiding. En zo had iedereen een verhaal, dat op het eerste gezicht stereotiep leek, maar haar eigen nuances, diepte en wijsheid had. Daardoor kwam ik op het idee om juist die genuanceerde verhalen het middelpunt te laten zijn. Ze zijn herkenbaar, maar laten ook nuances zien die ik of een ander wellicht anders had gedaan. Die nuancering geeft diepte aan de voorstelling.
Daarna kwam het idee om die diepte ook te laten zien in verschillende vormen van zelfexpressie: niet alleen zingen en dansen, maar ook een verhaal vertellen, een gedicht voordragen, een handgebaar maken, etc. Die verscheidenheid in vorm was wat de vrouwen waardeerden, omdat ze wel degelijk allemaal iets hebben wat ze willen overbrengen, maar ook goed weten op welke manier ze dat willen.

Met de informatie uit het gesprek met de vrouwen, mailwisselingen daarna en mijn reflectie daarop heb ik dit plan geschreven dat goed aansluit bij de wensen van deze vrouwen en hen tegelijkertijd een uitdaging biedt in zelfexpressie en zelfontwikkeling.